چرا بورس ریخت؟

چرا بورس ریخت؟این پرسش بسیاری از مردمی است كه در چند ماه گذشته با نگاه به فتح قله‌های صعودی شاخص كل، سرمایه‌های خود را وارد این بازار كردند تا همچون اقوام و دوستان و همسایه هایشان ظرف چندماه سرمایه خود را چند برابر كنند.

شاخص كل بورس روز گذشته با ریزش 43378 واحدی به جایگاه یك میلیون و 572هزار واحد رسید. شاخص كل در روز یكشنبه 6 مهر ریزشی 2.69درصدی داشت و شاخص هم وزن نیز ریزشی 1.15 درصدی را تجربه كرد.

این چندمین ریزش محسوس شاخص كل در چند هفته گذشته است. ریزشی كه از اواخر مرداد آغازشد و با افت و خیز‌هایی همچنان ادامه دارد. اما چرا شاخص بورس كه از ابتدای امسال با سرعت باورنكردی قله‌های صعودی را یك به یك فتح می‌كرد به ناگاه دچار ریزش شد؟

دلایل ریزش بورس

كارشناسان چند عامل را دلیل حال و روز این روز‌های بورس می‌دانند. این كارشناسان بی اعتمادشدن مردم به بازار سرمایه، دخالت‌های بی مورد دولت به جای حمایت موثر از بورس، پولی شدن بورس در ماه‌های اخیر وبی ارزش بودن بسیاری از سهم‌ها، ورود سهام داران غیر حرفه‌ای به بازار و جذاب‌تر شدن بازار‌های موازی را مهمترین دلایل شاخص عنوان می‌كنند.

مهران فتحی یكی از كارشناسانی است كه معتقداست، مشكل اصلی بازار بی‌ارزش بودن بسیاری از سهم‌های بازار بوده به نحوی كه سهامداران عمده حاضر نیستند از آن سهم حمایت كنند، سهم‌هایی كه در سال 98بیش از 30برابر شده و حال دیگر ارزش سرمایه‌گذاری ندارند.

مهدی سماواتی دیگر كارشناس بازار سرمایه می‌گوید: مشكل اصلی بازار دخالت‌های دولت بوده و دولت باید اجازه دهد تا بازار راه خود را پیدا كند.

مشكل اصلی بازار بی‌ارزش بودن بسیاری از سهم‌های بازار بوده به نحوی كه سهامداران عمده حاضر نیستند از آن سهم حمایت كنند

دراین میان حتی علی آقامحمدی عضو اقتصادی مجمع تشخیص مصلحت نظام كه در ماه‌های اخیر طرفدار سینه چاك بازار سرمایه بود و به مردم اطمینان داده بود حبابی در بازار وجود ندارد و شاخص كل حالا حالا‌ها صعودی خواهد ماند لب به انتقاد بازكرده و از برنامه نداشتن دولت در بورس گلایه كرده است و گفته: فریب اظهارات ظاهری دولتی‌ها را خورده است.

فردین آقابزرگی دیگركارشناس بازار سرمایه ازآن دست كارشناسانی است كه معتقد است برخی سهم‌ها در ماه‌های گذشته غیر واقعی افزایش یافته بود و روند اصلاح آن‌ها با زمانی آغازمی شد. او با تاكید بر اینكه بازار به دنبال اصلاح است، گفته: طی چند ماه گذشته اختلاف زیادی بین قیمت تابلو و ارزش ذاتی برخی سهم‌ها ایجاد شده بود، بنابراین بازار باید این اختلاف را جبران می‌كرد. در این راستا هر اتفاق و اطلاعات مثبت و منفی، خرد و كلان بهانه‌ای برای بازار می‌شود تا قیمت‌ها را اصلاح كند.

مصطفی صفاری دیگر كارشناس بازار سرمایه- دلیل ریزش بورس را نیاز بازار به استراحت عنوان می‌كند. او گفته: به دلیل ورود سهام داران جدید به بازار سرمایه انتظار رشد ناگهانی فصل بهار سال جاری را از بازار دارند كه این اشتباه بزرگ تنظیم گر‌ها است. به نظر می‌رسد بسیاری از سهم‌ها درحال اصلاح خود هستند واین طبیعت بازار است.

وی پیش بینی كرده در ماه‌های آینده رشد تند بورس را داریم. اما اینكه درحال حاضر نباید انتظار رشد ناگهانی را از بازار داشته باشیم.

ورود سهام داران جدید به بازار سرمایه انتظار رشد ناگهانی فصل بهار سال جاری را از بازار دارند كه این اشتباه بزرگ تنظیم گر‌ها است

صفاری تاكید كرده است: البته تصمیم گیری‌ها و عدم هماهنگی تیم اقتصادی دولت روی بازار اثر دارد و باعث فروش سهام عدالت توسط كارگزاری می‌شود كه در نهایت منجر به افزایش عرضه‌ها شده است.

دراین میان برخی كارشناسان نیز دلیل ریزش بورس را ورود بی باكانه غیر حرفه ای‌ها به بازار سهام می‌دانند.

این كارشناسان می‌گویند یكی از ویژگی‌های معاملات بورس تهران ورود فزاینده سهامداران غیر حرفه‌ای، بی‌تجربه و ناآشنا به بازار درماه‌های اخیر است كه به علت محدودیت‌های معاملاتی نظیر دامنه نوسان قیمت به تشدید موج‌های هیجانی انجامیده است. سرمایه‌گذارانی كه طی همین ماه‌های اخیر با احساس جاماندگی از روند صعودی بازار، سهامدار شده‌اند و با هر جرقه‌ای جایگاه خود در صف خرید و فروش را تغییر می‌دهند.

یك روز در صف خرید می‌نشینند تا شاید اقبال به آن‌ها روی آورده و سهام شركت موردنظر را به پرتفوی خود بیفزایند و یك روز دیگر با ترس و دلهره ماشه فروش را می‌چكانند. در واقع این طیف از فعالان سهام تنها با نگاه به رفتار گروهی در این روز‌ها طی طریق می‌كنند و به دیگر مسائل پیرامونی بازار چه بنیادی و چه تكنیكال توجه چندانی ندارند.

دراین میان برخی كارشناسان نیز دلیل ریزش بورس را ورود بی باكانه غیر حرفه ای‌ها به بازار سهام می‌دانند.

هاشم ذوالفقاری، ازهمین دست كارشناس بازار سرمایه است كه دراین باره می‌گوید: با توجه به ورود سهامداران آماتور طی یك سال اخیر به بازار سرمایه و كم تجربگی و تعجیل این افراد در خرید و فروش، منجر به شكل گیری صفوف سنگین فروش شد.

این كارشناس بازار سرمایه تاكید می‌كند: مشكلی كه اكنون با آن مواجه هستیم كم رنگ شدن اعتماد در بازار سرمایه است و باید این اعتماد به بازار برگردد، از طرفی بازیگردان بازار یعنی دولت درروز‌های اخیر سیگنال‌های مهمی برای بازگشت اعتماد به بازار مخابره كرده، ولی در هر صورت بی اعتمادی در بازار ایجاد شده و شاهد آن بودیم كه علی رغم جمع شدن صفوف فروش نماد‌های مهمی مثل فولاد و ... دوباره شاهد شكل گیری صفوف فروش در این نماد‌ها بودیم. اكنون شاید فروشنده قوی در بازار نداشته باشیم لیكن خریدار‌ها دوباره باید به سمت بازار سوق داده شوند چرا كه در روز‌های اخیر شاهد خروج نقدینگی از بازار پس از مدت‌ها بودیم، عده زیادی از سرمایه گذاران ترسیده اند و از طرفی جریان نقدینگی متوقف شده و خیلی از سهامداران در صفوف فروش گیر افتاده اند.

درهمین حال قاسم صادقی درمقام یك كارشناس بازار سرمایه می‌گوید: از نظر تكنیكال قاعدتا وقتی حمایت شكسته می‌شود، ریزش تا محدوده حمایت بعدی ادامه پیدا می‌كند.

وی افزود: بررسی‌ها نشان می‌دهد شاخص حمایتی كنونی در محدوده یك میلیون و 450 هزار واحد تا یك میلیون و 500 هزار واحد است.

این تحلیلگر بازار سرمایه با بیان این‌كه مهم‌ترین دلیل این اتفاق، بی‌اعتمادی و عدم حمایت موثر از بازار است، عنوان كرد: وقتی حمایت موثری وجود نداشته باشد، سهامداران هم دلیلی نمی‌بینند كه در صف‌های فروش نایستند. صادقی متذكر شد: از قبل نیز پیش‌بینی می‌شد كه اگر حمایت موثری نشود، این اتفاق می‌افتد.

پرویز كاظمی نیز دراین باره معتقد است: بحث مربوط به بورس و بازار سرمایه و حتی بازار پولی را باید بسیار عمیق‌تر مورد بررسی قرار داد. یعنی اگر ما به گذشته برگردیم یكی از موارد كه می‌تواند جذب منابع مالی در كشور داشته باشد و جذب نقدینگی و سرمایه كند، بازار سرمایه است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد شاخص حمایتی كنونی در محدوده یك میلیون و 450 هزار واحد تا یك میلیون و 500 هزار واحد است.

پرویز كاظمی كه در دولت نهم در راس وزارت رفاه قرار گرفته بود می‌گوید: بازار سرمایه هم قاعدتا باید با فعالیت‌های شركت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی و صنعتی مرتبط باشد. اگر بنگاه‌های صنعتی و اقتصادی فعالیت خاصی نداشته باشند و عملكرد شان مثبت نباشد یا منافعی را برای خودشان نداشته باشند قاعدتا سود سهامی كه می‌خواهند ارائه كنند تغییر خاصی ندارد. حال اینجا سوال مطرح می‌شود كه چرا در سال‌های گذشته اینقدر شاخص بازار سرمایه مان رشد صعودی داشته است؟

پرویز كاظمی در تشریح جزییات این رویداد می‌گوید: در دولت قبلی این اقدام آغاز شد تا شاخص بالا نگه داشته شود. به عنوان مثال سودی در پتروشیمی‌ها محقق شد كه محصول فعالیت‌ها و كار‌های تولیدی نیست و اقدامی است كه در بیرون صورت می‌گیرد. یعنی دولت تصمیم می‌گیرد قیمت خوراك را پایین بیاورد؛ بنابراین سود پتروشیمی بالا می‌رود و سودی كه می‌خواهد بین سهامداران تقسیم شود دلیل بالا رفتن ارزش سهم خواهد شد. در این چند وقت اخیر آمدند تصمیم گرفتند كه قیمت خوراك را بالا ببرند.

استدلال بر این بود كه دولت نیاز به بودجه دارد و باید قیمت خوراك را بالا ببرد. بر این اساس وقتی قیمت خوراك افزایش پیدا كرد سود پتروشیمی‌ها كم شد. سود پتروشیمی‌ها كه كم شد سودی كه می‌خواهد به مردم تعلق بگیرد كم می‌شود؛ بنابراین تقاضا برای سهم كاسته می‌شود. یكدفعه این فاجعه رخ می‌دهد كه شاخص بورس كاسته شد و مردم بسیاری ضرر كردند.

برخی دیگر از كارشناسان نیز التهاب در بازار‌های موازی نظیر سكه و ارز را مزید بر علت می‌دانند تا شاهد افزایش فشار عرضه در كلیت بازار سهام باشیم.

وزیر رفاه دولت نهم در پاسخ به اینكه چه افرادی بیشترین زیان را در این بین داشته اند گفت: كسانی كه 10، 20 و 50 میلیون سرمایه در بورس داشتند ضرر‌های قابل توجهی كردند.

درهمین حال محمد خبری‌زاد، كارشناس بازار سرمایه با بیان اینكه از اول امسال حدود 100 هزار میلیارد تومان ورودی پول به بازار سهام داشتیم گفت: حدود 35 هزار میلیارد تومان از ورودی پول امسال مربوط به تیر ماه است، كه این ورودی پول‌های جدید شاخص را تا مرز 2 میلیون واحد بالا كشید.

وی در رابطه با دلایل ریزش شاخص افزود: به نظر می‌رسد بعد از رسیدن شاخص كل بازار سهام به 2 میلیون واحد، بحث گشایش اقتصادی و فروش نفت به مردم، بحث افزایش نرخ بهره اسناد خزانه و اوراق دولتی، بحث بیش‌تر بودن قیمت برخی از سهم‌ها نسبت به ارزش آنها، كاهش حدنصاب سرمایه‌گذاری صندوق‌های درآمد ثابت روی سهام و كاهش حد اعتباری مشتریان برای خرید سهام دلایل ریزش و كشیده شدن ترمز بازار سهام به بهانه گشایش اقتصادی بود.

برخی دیگر از كارشناسان نیز التهاب در بازار‌های موازی نظیر سكه و ارز را مزید بر علت می‌دانند تا شاهد افزایش فشار عرضه در كلیت بازار سهام باشیم. این كارشناسان می‌گویند: نوسان‌های شدید قیمت ارز و طلا در هفته‌های اخیر آرامش روانی بورس‌بازان را بر هم زد و تصویر مثبتی كه فعالان سهام نسبت به سیاست‌گذار در كنترل نقدینگی و مدیریت نرخ‌ها در بازار‌های دارایی داشتند در روز‌های اخیر تغییر كرده و نگرانی جای آن را گرفته است.

با این همه، اگرچه تقریبا تمامی كارشناسان، نبود حمایت موثر از بورس، شكل گیری حباب ناشی از عدم توازن عرضه و تقاضا در بازار سهام، توسعه نیافتن بازار اولیه، ورود سهام داران آماتور و صد البته هیجانی و احساسی به بازار، بی اعتمادی مردم به بازار سرمایه، خودنمایی بازار‌های موازی با بازدهی‌های جذاب و در نهایت نیاز بازار به اصلاح را دلیل ریزش شاخص بازار سرمایه می‌دانند، اما همگی معتقدنداین ریزش به زودی متوقف خواهد شد و اگر مردم صبوری كنند، باز هم سبز پوشی بورس را خواهند دید.