فرایند فرزندخواندگی با ثبت‌نام اینترنتی در سامانه ملی فرزندخواندگی آغاز می‌شود و متقاضیان باید مدارك موردنیاز خود را در سامانه بارگذاری كنند.
با تصویب قانون حمایت از كودكان بی‌سرپرست، زنان مجرد بالای 30 سال می‌توانند كودكان دختر را تحت سرپرستی بگیرند. این تغییر مهم، فرصتی تازه برای دختران مجرد فراهم كرده تا چراغ امید را در زندگی كودكان بی‌سرپرست روشن كنند. در این خبر به چگونگی فرآیند فرزندخواندگی و شرایط قانونی متقاضیان سرپرستی پرداخته می‌شود.
فرایند فرزندخواندگی با ثبت‌نام اینترنتی در سامانه ملی فرزندخواندگی آغاز می‌شود و متقاضیان باید مدارك موردنیاز خود را در سامانه بارگذاری كنند. پس از ثبت‌نام، افراد برای انجام مصاحبه اولیه دعوت می‌شوند تا انگیزه‌ها، شرایط زندگی و آمادگی آنها برای پذیرش كودك بررسی شود. در مرحله بعد، كارشناسان به محل زندگی متقاضیان مراجعه می‌كنند تا بازدید از منزل و شرایط محیطی خانواده انجام گیرد.
پس از این مراحل، متقاضیان به مراكز مشاوره فرزندخواندگی معرفی می‌شوند تا خدمات مشاوره‌ای تخصصی دریافت كنند و آمادگی لازم برای پذیرش كودك و مدیریت خانواده به طور كامل فراهم شود. سپس مراحل اداری و قانونی مانند دریافت معرفی‌نامه پزشكی قانونی برای انجام آزمایش‌های سلامت جسم و روان، عدم اعتیاد و همچنین مراجعه به دفاتر پیشخوان دولت برای دریافت گواهی عدم سوءپیشینه كیفری انجام می‌شود.
پس از جمع‌آوری مدارك و پاسخ استعلام‌ها، پرونده متقاضی به كمیته فرزندپذیری استان ارائه می‌شود تا بررسی نهایی، شامل گزارش مددكاری، پاسخ مشاور فرزندخواندگی، نتایج پزشكی قانونی و پاسخ دفاتر پیشخوان، انجام شود و مصاحبه نهایی با متقاضیان صورت گیرد.
در مرحله بعد، متقاضیان برای ملاقات با كودك و دریافت مشاوره دینی معرفی می‌شوند تا علاوه بر جنبه‌های حقوقی، آمادگی روانی و مذهبی خانواده نیز ارزیابی شود. سپس پرونده به دادگاه ارسال می‌شود و متقاضیان موظف‌اند دادخواست سرپرستی خود را در سامانه ثنا ثبت كرده و در جلسه دادگاه حضور یابند تا حكم سرپرستی كودك صادر شود.
پس از صدور حكم، كودك به خانواده تحویل داده می‌شود و از این مرحله تا رسیدن به سن 18 سالگی، بهزیستی بر وضعیت كودك نظارت كامل دارد. خانواده و بهزیستی موظف‌اند در مرحله بعد، قرار آزمایشی شش‌ماهه را به‌حكم دائم سرپرستی تبدیل كنند و اقدامات نهایی مانند اخذ شناسنامه كودك، انجام تعهدات مالی، بیمه عمر و سایر امور قانونی انجام شود.
افرادی كه در خارج از كشور زندگی می‌كنند، به‌جای ثبت‌نام اینترنتی، باید به دفاتر نمایندگی ایران در كشور محل اقامت خود مراجعه كنند.
شرایط قانونی متقاضیان سرپرستی
مطابق ماده 5 قانون حمایت از كودكان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست، گروه‌های واجد شرایط برای درخواست سرپرستی شامل موارد زیر هستند:
زن و شوهر فاقد فرزند كه حداقل پنج سال از ازدواج آنها گذشته و حداقل یكی از زوجین بالای 30 سال سن داشته باشد.
زن و شوهر دارای فرزند كه حداقل یكی از زوجین بالای 30 سال باشد.
دختران و زنان مجرد بالای 30 سال كه صرفاً امكان‌پذیرش كودكان دختر را دارند.
تبصره‌های مهم قانونی:
اگر زوجین قادر به فرزندآوری نباشند، شرط پنج سال زندگی مشترك برای زوجین فاقد فرزند حذف می‌شود.
در صورت درخواست سرپرستی از بستگان كودك، دادگاه با رعایت مصلحت كودك می‌تواند برخی شرایط را مستثنی كند.
اولویت پذیرش سرپرستی با زوجین بدون فرزند، سپس زنان و دختران مجرد فاقد فرزند و در نهایت زوجین دارای فرزند است.
متقاضیان زیر 50 سال، در شرایط برابر نسبت به افراد 50 سال و بالاتر در اولویت قرار دارند.
درخواست سرپرستی زوجین باید به‌صورت مشترك ارائه شود.
قانون جدید حمایت از كودكان و نوجوانان بی‌سرپرست برای نخستین‌بار امكان سرپرستی كودكان دختر توسط زنان مجرد را فراهم كرده كه از نوآوری‌های مهم آن محسوب می‌شود و در قانون سال 1353 سابقه نداشت.
